پژوهشگران موفق به تولید واکسنی با فناوری امآرانای شدند که می‌تواند ایمنی لازم را در برابر ۲۰ سویه مختلف ویروس آنفولانزای نوع «ای» و «بی» به همراه آورد. این واکسن که در مراحل اولیه آزمایشی روی حیوانات موثر بوده است. اگر این واکسن بتواند از آزمایش‌های کلینیکی انسانی سربلند بیرون بیاید، می‌تواند با بهبود سیستم ایمنی بدن در برابر سویه‌های مختلف آنفولانزا که ممکن است در آینده شیوع یابد، احتمالا از بروز همه‌گیری‌های جهانی آنفولانزا جلوگیری خواهد کرد.
واکسن‌ها می‌توانند بخش‌هایی مشخص و انتخابی یا همه عامل بیماری‌زا (به صورت غیر فعال) را به سیستم ایمنی بدن نشان دهند. به این ترتیب، وقتی عامل بیماری‌زا وارد بدن شد، سیستم ایمنی به دلیل اینکه در گذشته سابقه شناسایی آن را داشته، به سرعت واکنش نشان داده، پادتن تولید کرده و به مبارزه با این عامل بیماری‌زا می‌پردازد. اما مشکل این‌جا است که ویروس‌ها با جهش عوض می‌شوند و در نتیجه هر سال شاهد عرضه انواع جدیدی از واکسن‌های آنفولانزا هستیم. این واکسن‌ها معمولا روی ۲ تا ۴ پادتن مربوط به سویه‌های آنفولانزای رایج در همان دوره تمرکز دارند. این در حالی است که در واکسن‌های کووید-۱۹، واکسن روی یکی از پروتئین‌های اصلی ویروس سارس-کوو-۲مثل اسپاک یا شاخک متمرکز است.
امآرانای؛آینده واکسن؟
در تئوری یکی از اصلی‌ترین مزایای واکسن‌های امآرانای این است که می‌تواند در یک تزریق بدن را با طیف وسیعی از آنتی‌ژن‌ها( پروتئین‌ها یا دیگر ترکیباتی که پس از ورد به بدن واکنش ایمنی ایجاد می‌کنند.) روبرو کند . فناوری‌های قدیمی‌تر تولید واکسن نمی‌توانستند موجب ایجاد یک مرتبه ۱۰ تا ۲۰ پادتن مختلف برای عوامل بیماری‌زای مختلف در بدن شوند. اما فناوری امآرانای، حداقل از بُعد تئوری، توانسته بر این محدودیت غلبه کند. برای مثال از چند ماه پیش، واکسن‌های امآرانای دوظرفیتی تقویتی اومیکرون نیز وارد بازار شده‌اند. این واکسن دو پادتن مختلف در بدن تولید می‌کند. اما آیا می‌توان با یک بار تزریق واکسن، نحوه تشخیص ده‌ها سویه یک ویروس مشخص را به سیستم ایمنی بدن آموزش داد؟ با هدف پاسخ داده به این سوال پژوهشگران دانشکده پزشکی پرلمن دانشگاه پنیسلوانیا مدتی پیش، پژوهشی را همین هدف آغاز کردند. هدف در واکسن‌های آنفولانزا، یک پروتئین به نام هماگلوتینین (hemagglutinin) است. این پروتئین روی سطح ویروس قرار داشته و نقشی مهم در بیماری‌زایی ویروس دارد. هر سویه آنفولانزا یک پروتئین هماگلوتینین با شکلی منحصربه‌فرد دارد. واکسن امآرانای این پژوهشگران ۲۰ شکل مختلف از پروتئین هماگلوتینین را در برمی‌گرفت که ۱۸ تای آنها به سویه‌های آنفولانزای A و دو تا نیز به سویه‌های آنفولانزای B مربوط می‌شوند.
واکسنی برای تمام فصول
پژوهشگران این واکسن را در فاز حیوانی روی موش آزمایش کردند. نتایج این پژوهش که در نشریه Science منتشر شده است نشان داد، تزریق این واکسن پادتن‌هایی علیه این ۲۰ سویه مختلف آنفولانزا در بدن موش‌ها تولید کرده است. خلاصه اینکه مشخص شد یک بار تزریق این واکسن امآرانای چند ظرفیتی می‌تواند سیستم ایمنی بدن را در برابر تعداد زیادی سویه ویروس آنفولانزا تقویت کند. یکی از اعضای این تیم پژوهشی می‌گوید: «این طور نبود که واکسن ما موجب ایجاد یک پادتن مشخص برای مقابله با انواع سویه‌های آنفولانزا شود، بلکه پادتن‌های مختلفی برای مقابله هر ۲۰ سویه ویروس آنفولانزا که پروتئین هماگلوتینین دارند در بدن ایجاد می‌شود.» البته هدف از تولید این واکسن، جلوگیری از بروز آنفولانزا نیست، بلکه هدف این است که شدت علایم بیماری کاهش یابد. خوشبختانه بررسی نتایج این واکسن بر روی حیوانات، نشانگر دستیابی به این هدف است. موش‌هایی که این واکسن را دریافت کرده بودند، پس از آلوده شدن به این ۲۰ سویه و نیز سایر سویه‌های آنفولانزا، علایم بیماری کمتری داشتند. شاید جالب باشد بدانید این واکسن شامل چندین سویه آنفولانزاست که تاکنون اصلا در جوامع انسانی شیوع نیافته‌اند. اکثر این ۲۰ سویه هدف این واکسن، بیشتر در میان حیوانات شیوع دارند. اما این تیم پژوهشی می‌گوید با تولید این واکسن می‌توان جلوی همه‌گیری‌های احتمالی آنفولانزا در آینده که ممکن است به خاطر این سویه‌ها ایجاد شود را گرفت.
یک بار تزریق این واکسن امآرانای چند ظرفیتی می‌تواند سیستم ایمنی بدن را در برابر تعداد زیادی سویه ویروس آنفولانزا تقویت کند.
البته پژوهش‌های دیگری نیز در سراسر دنیا برای بهره‌گیری از واکسن‌های مبتنی بر امآرانای به منظور مقابله با آنفولانزا در جریان است. یکی از این پژوهش‌ها موفق به تولید واکسنی شده که چهار پروتئین مشخص ویروس آنفولانزا را هدف می‌گیرد و تیم سازنده بر این باور است که این محصول می‌تواند سیستم ایمنی را در برابر اکثر سویه‌های موجود تقویت کند. اما تفاوت واکسن با ۲۰ سویه مختلف این است که بسیاری از آنها تاکنون برای انسان‌ها مشکل‌ساز نبوده‌اند. تیم پژوهشی تولیدکننده این واکسن می‌گوید تزریق این واکسن ب به کودکان در سنین پائین می‌تواند سیستم ایمنی را تا پایان عمر در برابر همه سویه‌های کنونی و بعدی آنفولانزا تقویت کند. گفتنی است هنوز این واکسن بر روی انسان آزمایش نشده و حتی در صورت موفق بودن همه این آزمایش‌ها، چند سالی باید منتظر ورودش به بازار باشیم.
